Borisav Stanković - Biografija

Borisav Stanković (1876-1927)

Predstavnik srpskog realizma, najpoznatiji pisac koji je u srpsku književnost uveo život svog rodnog kraja-Vranja. Smatra se začetnikom moderne proze, u psihološkom slikanju likova, mada je taj proces započet još u psihološkoj pripovetci Laze Lazarevića. Nastavlja proces u kom se srpska pripovedačka proza kreće od spoljašnjosti ka unutrašnjosti, od objektivnog ka subjektivnom prikazivanju. Na piščev stvaralački proces prestižno utiče sećanje iz detinjstva, uspomene koje u dečakovoj mašti održava baba Zlata. Ova gorda starica trudila se da održi u dečaku uspomenu na nekadašnje njihovo bogatstvo, tako da pisac sa puno ljubavi i topline doživljava dane starog Vranja, kojeg već u njegovom detinjstvu nije bilo. Do velike društvene promene dolazi 1875. godine kada je Vranje oslobođeno od Turaka i pripojeno Srbiji. Novi društveni odnosi, nova građanska klasa, preduzimljivi trgovci, seljaci potisnuli su staru gospodu kojoj ostaju samo velike starinske kuće, pune lepih i skupocenih predmeta što podseća na nekadašnju slavu i veličinu porodice.

Za Stankovićevo delo je karakterističan regionalizam, okrenutost prošlosti, ljubav prema toplini patrijahalnog života i odbojnost prema modernom društvu. Za Stankovića se kaže da je poput Balzaka kritički i realno prikazao stalež kom je pripadao i koji je voleo-čorbadžije(bogataši). Sa puno detalja pisac slika ekonomsko i moralno propadanje ljudi iz starih vremena. Snaga realizma je u tome što osuđuje patrijahalni moral, moral društva i vladajuće klase čijim zakonima mora da se podvrgne svaki pojedinac i da svoju ličnu sreću žrtvuje patrijahalnim shvatanjima(mišljenje sveta i okoline je presudno). Snaga njegovog kritičkog realizma ogleda se u tome što patrijahalni moral nije prikazan kao idealni(najbolji) iako lično voli patrijahalne običaje i način života. Taj strogi patrijahalni moral u sukobu je ne samo sa materijalnim interesima nego i sa onim što je najdublje u čoveku, ljubavnim osećanjima, čovekovim intimnim životom. Iz toga proizilaze sukobi pošto se ne može prevazići razlika između pripadanja različitim staležima bogat-siromašan. Patrijahalni moral određuje klasnu i socijalnu pripadnost svakog pojedinca. Naročito je ptikazan robski položaj žene. One nemaju slobodu u ispoljavanju svojih ljubavnih osećanja, podređene muskarcu, nisu u mogućnosti da same kroje svoju sudbinu; tako da se iza zidina gordih bogataških kuća odigravaju strašne tragedije.

Stanković je napisao zbirke pripovedaka: "Iz starog jevanđelja"(1879), "Stari dani"(1902), " Božji ljudi"(1902); drame: "Koštana"(1902), "Tašana", "Jovča"; romani: "Nečista krv"(1902-1910), "Gazda Mladen"(1927), "Pevci"-ne završen roman.

Osim prikazivanja starinskog načina života, robskog položaja žene, klaslih i solijalnih razlika, Stanković se u zbirci " Božji ljudi" zadržava na svetu odbačenih od društva, prezrenih(to su prosjaci, umno poremećeni, oni koji žive u nekom svom svetu tražeći duboko ispod njihove spoljašnjosti koje su intimne tragedije dovele njih u ovakvo stanje.